Cuộc Bạo Loạn Tabriz 1827-1828: Một Cuộc Nổi Loạn Chống Ng lại Triều Đình Qajar và Áp Phải Của Các Lực Lượng Ngoại Quốc.

Vào những năm đầu thế kỷ XIX, đế quốc Ba Tư (nay là Iran) đang trải qua một giai đoạn hỗn loạn sâu sắc. Dưới triều đại của Shah Abbas Mirza, người kế vị ngai vàng của Shah Fath Ali, nước Ba Tư đối mặt với một loạt thách thức cả bên trong và bên ngoài: sự suy yếu của chính quyền trung ương, tình trạng bất ổn xã hội, và áp lực ngày càng gia tăng từ các cường quốc châu Âu. Nền tảng cho cuộc bạo loạn Tabriz năm 1827-1828 đã được hình thành trong bối cảnh đầy biến động này.

Cuộc nổi dậy bắt nguồn từ sự bất mãn của người dân Tabriz, một trung tâm thương mại quan trọng và đô thị đông dân ở Azerbaijan (bắc Iran), đối với chính sách cai trị khắc nghiệt của triều đình Qajar. Các nguyên nhân sâu xa dẫn đến cuộc bạo loạn bao gồm:

• Sự áp bức của giới quý tộc: Họ nắm giữ quyền lực kinh tế và chính trị, bóc lột nông dân và thợ thủ công bằng thuế má nặng nề và lao dịch bắt buộc.
• Sự suy yếu của nền kinh tế: Do chiến tranh liên miên và sự can thiệp của các cường quốc ngoại quốc, nền kinh tế Ba Tư rơi vào khủng hoảng, dẫn đến tình trạng thất nghiệp và đói nghèo lan rộng.
• Sự bất mãn với chính sách đối ngoại: Các hiệp ước bất lợi ký kết với Anh và Nga đã khiến nước Ba Tư mất đi chủ quyền trên một số vùng lãnh thổ quan trọng, làm dấy lên làn sóng phẫn nộ trong dân chúng.

Cuộc bạo loạn bắt đầu vào tháng 10 năm 1827, khi một nhóm thương nhân Tabriz nổi dậy chống lại chính quyền địa phương. Khởi nghĩa nhanh chóng lan rộng ra toàn thành phố và được sự ủng hộ đông đảo của người dân. Các nhà lãnh đạo nổi loạn, bao gồm Mirza Muhammad Reza Khan (sau này được biết đến với danh hiệu “Mirza Ibrahim”) và Haji Ali Akbar Khan, kêu gọi cải cách chính trị, xoá bỏ áp bức của giới quý tộc, và tái khẳng định chủ quyền quốc gia.

Chính quyền trung ương tại Tehran ban đầu coi nhẹ cuộc nổi loạn ở Tabriz. Tuy nhiên, khi nhận ra mức độ nghiêm trọng của tình hình, Shah Abbas Mirza đã cử một đội quân tinh nhuệ do con trai ông là Abbas Mirza chỉ huy tiến về Tabriz để dập tắt cuộc nổi dậy.

Mặc dù lực lượng quân đội triều đình được trang bị tốt hơn và đông đảo hơn, nhưng quân nổi dậy Tabriz đã chiến đấu kiên cường và hiệu quả. Họ sử dụng chiến thuật du kích, lợi dụng địa hình phức tạp của thành phố và sự ủng hộ của dân chúng để chống trả lại các cuộc tấn công của quân triều đình.

Cuộc bao vây Tabriz kéo dài hơn một năm và dẫn đến những cuộc giao tranh đẫm máu. Trong thời gian này, cuộc bạo loạn đã lan sang các khu vực khác của Azerbaijan, làm dấy lên mối lo ngại về sự bất ổn lan rộng trên toàn quốc.

Sau nhiều tháng chiến đấu, quân triều đình cuối cùng đã chiếm được Tabriz vào tháng 1 năm 1828. Tuy nhiên, chiến thắng này mang giá cao: hàng nghìn người thiệt mạng trong cả hai bên và thành phố Tabriz bị tàn phá nặng nề.

Các nhà lãnh đạo nổi dậy Tabriz bị bắt giữ và xử tử một cách tàn nhẫn, bao gồm Mirza Ibrahim và Haji Ali Akbar Khan. Cuộc bạo loạn Tabriz kết thúc bằng thất bại, nhưng nó đã để lại những tác động sâu rộng đối với lịch sử Ba Tư:

Cuộc bạo loạn Tabriz là một sự kiện lịch sử quan trọng trong giai đoạn chuyển tiếp đầy biến động của đế quốc Ba Tư. Nó phơi bày những mâu thuẫn xã hội sâu sắc và sự yếu kém của triều đình Qajar, đồng thời cũng cho thấy sức mạnh tiềm ẩn của phong trào dân tộc trong việc đấu tranh chống lại áp bức và sự can thiệp ngoại quốc.

Cuộc bạo loạn Tabriz là một ví dụ về những tác động phức tạp của các cuộc nổi dậy đối với lịch sử. Nó là một lời nhắc nhở rằng thay đổi xã hội thường đi kèm với những hy sinh và gian khổ, nhưng cũng có thể tạo ra cơ hội cho sự tiến bộ và tự do.